2025-2026 ರ ಕೇಂದ್ರ ಬಜೆಟ್ ಮುಖ್ಯಾಂಶಗಳ ವಿವರಣೆ
ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು 2025-26 ರ ಆರ್ಥಿಕ ವರ್ಷಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದ ಬಜೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ “ವಿಕಸಿತ ಭಾರತ” (Viksit Bharat) ಗುರಿಯನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು ಹಲವಾರು ಸುಧಾರಣೆಗಳು, ಹೂಡಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಮುಖ್ಯ ಅಂಶಗಳನ್ನು ವಿವರವಾಗಿ ಪರಿಶೀಲಿಸೋಣ:

1. ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮೀಣ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ

• ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಧನ-ಧಾನ್ಯ ಕೃಷಿ ಯೋಜನೆ:
• 100 ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಕೃಷಿ ಜಿಲ್ಲಾ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಲಾಗುವುದು.
• 1.7 ಕೋಟಿ ರೈತರಿಗೆ ಪ್ರಯೋಜನ.
• ಕೃಷಿ ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್ (KCC) ಮೂಲಕ 7.7 ಕೋಟಿ ರೈತರು, ಮೀನುಗಾರರು ಮತ್ತು ಡೈರಿ ರೈತರಿಗೆ ₹5 ಲಕ್ಷದವರೆಗೆ ಸಾಲ ಸೌಲಭ್ಯ.
• ಹತ್ತಿ ಉತ್ಪಾದಕತೆ ಮಿಷನ್:
• 5-ವರ್ಷದ ಮಿಷನ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಹತ್ತಿ ಕೃಷಿಯ ಉತ್ಪಾದನೆ ಮತ್ತು ಸುಸ್ಥಿರತೆ ಸುಧಾರಣೆ.
• ಪ್ರೋಟೀನ್ ಧಾನ್ಯಗಳ ಮಿಷನ್ (ತುರ್, ಉರದ್, ಮಸೂರ್):
• ಹವಾಮಾನ-ಸಹಿಷ್ಣು ಬೀಜಗಳು, ಪ್ರೋಟೀನ್ ಅಂಶ ಹೆಚ್ಚಳ ಮತ್ತು ಶೇಖರಣಾ ಸೌಕರ್ಯಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ.
• ಭಾರತ ಪೋಸ್ಟ್ ಮೂಲಕ ಗ್ರಾಮೀಣ ಆರ್ಥಿಕತೆ:
• ಗ್ರಾಮೀಣ ಸಮುದಾಯ ಹಬ್‌ಗಳು, ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಉದ್ಯಮಗಳಿಗೆ ಸಾಲ, ವಿಮೆ, ಮತ್ತು ಡಿಜಿಟಲ್ ಸೇವೆಗಳು.

2. ಸಣ್ಣ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಮ ಉದ್ಯಮಗಳಿಗೆ (MSME) ಬೆಂಬಲ

• ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಉದ್ಯಮಗಳಿಗೆ ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್:
• Udyam ಪೋರ್ಟಲ್‌ನಲ್ಲಿ ನೋಂದಾಯಿತ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಉದ್ಯಮಗಳಿಗೆ ₹5 ಲಕ್ಷದವರೆಗೆ ಕಸ್ಟಮೈಸ್ಡ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳು.
• ಮೊದಲ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ 10 ಲಕ್ಷ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಗುವುದು.
• ಮೊದಲ ಬಾರಿ ಉದ್ಯಮಿಗಳಿಗೆ ಸ್ಕೀಮ್:
• 5 ಲಕ್ಷ ಮಹಿಳೆ, SC/ST ಸೇರಿದಂತೆ ಮೊದಲ ಬಾರಿ ಉದ್ಯಮಿಗಳಿಗೆ ₹2 ಕೋಟಿಯವರೆಗೆ ಟರ್ಮ್ ಲೋನ್.
• MSME ಗಳಿಗೆ ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಗ್ಯಾರಂಟಿ ಹೆಚ್ಚಳ:
• ಸಣ್ಣ ಉದ್ಯಮಗಳಿಗೆ (MSE) ಗ್ಯಾರಂಟಿ ₹5 ಕೋಟಿಯಿಂದ ₹10 ಕೋಟಿಗೆ, ಸ್ಟಾರ್ಟ್‌ಅಪ್‌ಗಳಿಗೆ ₹10 ಕೋಟಿಯಿಂದ ₹20 ಕೋಟಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಳ.
• ಶ್ರಮ-ಕೇಂದ್ರಿತ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಿಗೆ ಬೆಂಬಲ:
• ಪಾದರಕ್ಷೆ, ಚರ್ಮ ಮತ್ತು ಆಟಿಕೆ ಉದ್ಯಮಗಳಿಗೆ ಕ್ಲಸ್ಟರ್ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ, ಕೌಶಲ್ಯ ತರಬೇತಿ ಮತ್ತು ರಫ್ತು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ.

3. ಯುವಜನರು, ಮಹಿಳೆಯರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಲ್ಯಾಣ

• ಸಾಕ್ಷಮ್ ಆಂಗನವಾಡಿ ಮತ್ತು ಪೋಷಣ್ 2.0:
• ಬಾಲಕರ ಪೋಷಣೆ ಮತ್ತು ಪೌಷ್ಠಿಕಾಂಶದ ಸುಧಾರಣೆ.
• ವೈದ್ಯಕೀಯ ಶಿಕ್ಷಣದ ವಿಸ್ತರಣೆ:
• 10,000 ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಸೀಟ್‌ಗಳು ಮತ್ತು 5 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ 75,000 ಸೀಟ್‌ಗಳ ಗುರಿ.
• ಪಿಎಂ ಸ್ವನಿಧಿ ಯೋಜನೆ:
• ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಉದ್ಯಮಿಗಳಿಗೆ UPI-ಲಿಂಕ್ ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಸಾಲ ಸೌಲಭ್ಯ.
• ಆನ್‌ಲೈನ್ ಕೆಲಸಗಾರರ ಕಲ್ಯಾಣ:
• e-Shram ಪೋರ್ಟಲ್‌ನಲ್ಲಿ ನೋಂದಣೆ ಮತ್ತು PM ಜನ ಆರೋಗ್ಯ ಯೋಜನೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ಆರೋಗ್ಯ ಸೇವೆಗಳು.

4. ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿ

• ಜಲ ಜೀವನ ಮಿಷನ್:
• 2028 ರವರೆಗೆ ವಿಸ್ತರಿಸಲಾಗುವುದು; 100% ನೀರು ಸರಬರಾಜು ಗುರಿ.
• ನಗರ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ:
• ನಗರಗಳನ್ನು “ಗ್ರೋತ್ ಹಬ್‌ಗಳಾಗಿ” ಪರಿವರ್ತಿಸಲು ₹1 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಹೂಡಿಕೆ.
• ಪರಮಾಣು ಶಕ್ತಿ ಮಿಷನ್:
• ಖಾಸಗಿ ಸೆಕ್ಟರ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಪಾಲುದಾರಿಕೆಗಾಗಿ ಕಾಯ್ದೆಗಳಲ್ಲಿ ತಿದ್ದುಪಡಿ.
• ಸಾಗರಿಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ನಿಧಿ:
• ₹25,000 ಕೋಟಿ ಕಾರ್ಪಸ್‌ನೊಂದಿಗೆ ದೀರ್ಘಾವಧಿ ಹಣಕಾಸು.

5. ಶಿಕ್ಷಣ, ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧನೆ

• ಭಾರತೀಯ ಭಾಷಾ ಪುಸ್ತಕ ಯೋಜನೆ:
• ಶಾಲಾ ಮತ್ತು ಕಾಲೇಜುಗಳಿಗೆ ಡಿಜಿಟಲ್ ಭಾಷಾ ಪುಸ್ತಕಗಳು.
• ಕೃತಕ ಬುದ್ಧಿಮತ್ತೆ (AI) ಕೇಂದ್ರ:
• ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕಾಗಿ ₹500 ಕೋಟಿ ಹೂಡಿಕೆ.
• PM ರಿಸರ್ಚ್ ಫೆಲೋಶಿಪ್:
• IITಗಳು ಮತ್ತು IIScನಲ್ಲಿ 10,000 ಫೆಲೋಶಿಪ್‌ಗಳು.
• ಜೀನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್:
• 10 ಲಕ್ಷ ಬೀಜಗಳ ಸಂಗ್ರಹದೊಂದಿಗೆ 2ನೇ ಜೀನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸ್ಥಾಪನೆ.

6. ತೆರಿಗೆ ಸುಧಾರಣೆಗಳು

• ವೈಯಕ್ತಿಕ ಆದಾಯ ತೆರಿಗೆ:
• ಹಿರಿಯ ನಾಗರಿಕರ ತೆರಿಗೆ ಕಡಿತ ಮಿತಿ ₹1 ಲಕ್ಷಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಳ.
• ಬಾಡಿಗೆಗೆ TDS ಮಿತಿ ₹6 ಲಕ್ಷಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಳ.
• ಜಿಎಸ್ಟಿ ಮತ್ತು ಕಸ್ಟಮ್ಸ್:
• LED/LCD TV, ಲಿಥಿಯಂ ಬ್ಯಾಟರಿಗಳಿಗೆ ತೆರಿಗೆ ರಿಯಾಯಿತಿ.
• 36 ಜೀವರಕ್ಷಕ ಔಷಧಿಗಳಿಗೆ ತೆರಿಗೆ ವಿನಾಯ್ತಿ.
• ಕಂಪನಿ ವಿಲೀನ ಸುಗಮೀಕರಣ:
• ಕಂಪನಿಗಳ ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ದ್ರುತ ಅನುಮೋದನೆ.

7. ಆರ್ಥಿಕ ಸೂಚಕಗಳು

• ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆದಾಯ ಮತ್ತು ವೆಚ್ಚ:
• 2025-26 ರಲ್ಲಿ ಆದಾಯ: ₹34.2 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ, ವೆಚ್ಚ: ₹39.4 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ.
• ರಕ್ಷಣೆ: ₹4,91,732 ಕೋಟಿ, ಗ್ರಾಮೀಣ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ: ₹2,66,817 ಕೋಟಿ.
• ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ ಹಂಚಿಕೆ:
• ರಾಜ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ₹25.60 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ವರ್ಗಾವಣೆ.
• ದೆಫಿಸಿಟ್:
• 2025-26 ರಲ್ಲಿ ಫಿಸ್ಕಲ್ ದೆಫಿಸಿಟ್ 4.4% (GDPಯ ಶೇಕಡಾ).

8. ಪ್ರಮುಖ ಯೋಜನೆಗಳ ಸಾರಾಂಶ

ಈ ಬಜೆಟ್ ಕೃಷಿ, ಉದ್ಯೋಗ ಸೃಷ್ಟಿ, ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ, ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುರಕ್ಷತೆಯ ಮೇಲೆ ಗಮನ ಹರಿಸಿದೆ. “ವಿಕಸಿತ ಭಾರತ” ಗುರಿಯನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು ಸಮಗ್ರ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರವನ್ನು ರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ.