ಪರಿಚಯ
ESI ಯೋಜನೆ ಭಾರತದ ಪ್ರಮುಖ ಸಾಮಾಜಿಕ ಭದ್ರತಾ ಯೋಜನೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಮೊದಲು 24 ಫೆಬ್ರವರಿ 1952ರಂದು ಕಾನ್ಪುರ್ ಮತ್ತು ದೆಹಲಿಯಂತಹ ಕೈಗಾರಿಕಾ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ಜಾರಿಗೆ ತರಲಾಯಿತು. ಈ ಬಹುಮುಖಿ ಯೋಜನೆ ವಿಮಾದಾರರಿಗೆ (Insured Persons) ಮತ್ತು ಅವರ ಕುಟುಂಬಗಳಿಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಸೇವೆ ನೀಡುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಕೆಳಗಿನ ನಗದು ಪ್ರಯೋಜನಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ:
ನಗದು ಪ್ರಯೋಜನಗಳು
- ರೋಗಲಾಭ (Sickness Benefits)
- ಮಾತೃತ್ವ ಲಾಭ (Maternity Benefits)
- ಆಶ್ರಿತ ಲಾಭ (Dependent Benefits)
- ವಿಕಲತ್ವ ಲಾಭ (Disablement Benefits)
- ಅಂತ್ಯೇಷ್ಟಿ ಲಾಭ (Funeral Benefits)
- ಪುನರ್ವಸತಿ ಭತ್ಯೆ (Rehabilitation Allowance)
- ನಿರುದ್ಯೋಗ ಭತ್ಯೆ / ರಾಜೀವ್ ಗಾಂಧಿ ಶ್ರಮಿಕ್ ಯೋಜನೆ (Unemployment Allowance)
ESI ಯೋಜನೆಯ ವಿಶೇಷತೆಗಳು
- ಸೇವೆಗಳು:
- ವೈದ್ಯಕೀಯ ಸೇವೆಗಳು: ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರದ (ಶ್ರಮ ಸಚಿವಾಲಯ) ನಿಯಂತ್ರಣದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ.
- ನಗದು ಲಾಭಗಳು: ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ನಿಯಂತ್ರಣದಲ್ಲಿರುವ ESI ನಿಗಮದ ಮೂಲಕ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ.
- ಯೋಜನೆಯ ವಿಸ್ತರಣೆ:
- 01-01-2017ರಿಂದ, ₹21,000 ತಿಂಗಳ ವೇತನ ಪಡೆಯುವ ಕರ್ಮಚಾರಿಗಳನ್ನು ಈ ಯೋಜನೆಗೆ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ.
- 10 ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚು ಉದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಈ ಯೋಜನೆ ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ.
- ಹೋಟೆಲ್ಗಳು, ಸಿನಿಮಾ ಥಿಯೇಟರ್ಗಳು, ಮುದ್ರಣ ಮಾಧ್ಯಮ, ಸಾರಿಗೆ, ವಾಣಿಜ್ಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು, ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು (16-03-2011ರಿಂದ), ಮತ್ತು ವೈದ್ಯಕೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಕರ್ಮಚಾರಿಗಳನ್ನು ಈ ಯೋಜನೆ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.
- ಹಣಕಾಸು:
- ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರ ಮತ್ತು ESI ನಿಗಮದ ನಡುವೆ ಒಪ್ಪಂದವಿದೆ.
- ವೈದ್ಯಕೀಯ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ 7/8 ಭಾಗ ಹಣವನ್ನು ESI ನಿಗಮವೂ, 1/8 ಭಾಗವನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರವೂ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.
ಸದ್ಯದ ಸೇವಾ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳು
- 30.73 ಲಕ್ಷ ವಿಮಾದಾರರು ಮತ್ತು ಸುಮಾರು 150 ಲಕ್ಷ ಕುಟುಂಬ ಸದಸ್ಯರಿಗೆ ಸೇವೆ ನೀಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ.
- 10 ESI ಆಸ್ಪತ್ರೆಗಳು (ರಾಜಾಜಿನಗರ, ಪೀನ್ಯಾ, ಕಲಬುರ್ಗಿಯ ESIC ಮಾದರಿ ಆಸ್ಪತ್ರೆಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ).
- 112 ಪೂರ್ಣಾವಧಿ ESI ದವಾಖಾನೆಗಳು, 6 IMP ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು, ಮತ್ತು 1 ರೋಗನಿರ್ಣಯ ಕೇಂದ್ರ.
ಗಮನಾರ್ಹ ಅಂಶಗಳು
- ಶ್ರಮಿಕರ ಸುರಕ್ಷತೆ: ಕೆಲಸದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅಪಘಾತ ಅಥವಾ ರೋಗದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಆರ್ಥಿಕ ಸಹಾಯ.
- ಕುಟುಂಬ ಸದಸ್ಯರ ಒಳಗೊಳ್ಳುವಿಕೆ: ವಿಮಾದಾರರ ಪತ್ನಿ/ಪತಿ, ಮಕ್ಕಳು, ಮತ್ತು ಪಾಲಕರಿಗೂ ಸೇವೆ ಲಭ್ಯ.
- ಸುಸ್ಥಿರತೆ: ಕೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಗಳ ಪಾಲುದಾರಿಕೆಯ ಮೂಲಕ ಯೋಜನೆ ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
LESI ಯೋಜನೆಯು ಭಾರತದ ಶ್ರಮಿಕ ವರ್ಗದ ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಸುರಕ್ಷತೆಗೆ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಹಂತವಾಗಿದೆ. ಇದರ ಮೂಲಕ ಕರ್ಮಚಾರಿಗಳು ತಮ್ಮ ಕುಟುಂಬದೊಂದಿಗೆ ಭದ್ರತೆಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಾರೆ.
